GAZNELİLER DEVLETİ
Kuruluş Tarihi: 962
Yıkılış Tarihi: 1187
Kurucusu: Alp Tegin
Başkenti:Gazne, Delhi
Dili: Farsça
Devlet Başkanı: Tegin, Sultan
Gazneliler Devleti adını, Doğu Afganistan’da bulunan başkentleri
Gazne’den almaktadır. Ayrıca hükümdarlık hanedanının kurucusundan dolayı Sebük Teginliler veya lâkaplarından dolayı
Yemînîler diye de anılırlar.
Sâmanoğulları Devleti’nin (819-1005), dağılmaya başladığı sırada, bu devlette komutanlık ve
valilik yapan Türkler, bazı bölgeler de hâkimiyet kurmuşlardı . Bunlardan biride Horasan Emiri Alp Tegin’dir. Alp Tegin
Doğu Afganistan’daki Gazne şehrini ele geçirerek, Gazneli Devleti’nin ilk temellerini atmıştır 963). Alp Tegin’in
ölümünden sonra yerine geçen oğulları aynı başarıyı gösteremeyince, Türkler Alp Tegin’in komutanlarından Sebük Tegin’i
başa geçirdiler (977). Sebük Tegin ‘in başa geçmesiyle, Gazneliler Devleti hükümdarlığın babadan oğula geçtiği bir
hanedanın idaresine girmiştir. Nitekim Sebük Tegin’in ölümüyle birlikte tahta oğlu Mahmut geçti. Gazneli Mahmut zamanında,
devlet en parlak devrini yaşadı.
Türk tarihinde sultan unvanını ilk defa Gazneli Mahmut kullanmıştır. Gazneli Mahmut 1001-
1027 tarihleri arasında Hindistan’a 17 sefer düzenleyerek, Kuzey Hindistan’ı topraklarına kattı. Bölge İslâmlaştı ve
böylece Pakistan devletinin temeli atılmış oldu.
Gazneli Mahmut’un ölümü üzerine (1030) yerine geçen Sultan Mesut, babası
gibi dirayetli değildi. Selçuklu tehlikesinin artmasına rağmen, O Kuzey Hindistan’a sefer düzenlemişti. Nihayet Dandanakan
Savaşı’nda Selçuklular karşısında büyük bir yenilgiye uğradı. Topraklarını kaybederek Hindistan’a çekilmeye mecbur kaldı.
Sultan İbrahim zamanında devlet Selçuklu hâkimiyetine girdi (1059). Afgan asıllı Gurlular, 1187 tarihinde Gazneli
Devleti’ni ortadan kaldırdılar.
Gazneliler Devleti Hükümdarları
1) Alp Tegin (961-962)
2) Ebu İshak İbrahim (962 – 965)
3)
Bilge Tegin (965 – 971)
4) Piri Tegin (971 – 976)
5) Sebük Tegin (976 – 996)
6) İsmail (996 – 997)
7) Gazneli Mahmud (997 –
1030)
8) Celalu’d Devle ve Cemalu’l-Ebu Ahmed Muhammed (? – 1041)
9) I.Sultan Mes’ud (1030 – 1040)
10) Sultan Mevlud (1040 –
1048)
11) II.Sultan Mes’ud (1048 – 1049)
12) Sultan Ali (1049 – 1051)
13) Sultan Abdürreşid (1051 – 1052)
14) Sultan Tuğrul
(Mütegallibe) (1052 – 1053)
15) Sultan Ferk-Zad (1053 – 1059)
16) Sultan İbrahim (1059 – 1099)
17) III. Sultan Mes’ud (1099 –
1115)
18) Sultan Şir-Zad (1115 – 1116)
19) Sultan Arslan Şah (1116 – 1117)
20) Sultan Behram Şah (1117 – 1152)
21) Sultan
Husrev Şah (1152 – 1160)
22) Sultan Husrev Melik (Melik Şah) (1160-1187)
